Komórki macierzyste

Wielu rodziców nie ma pewności, czy warto zdecydować się na bankowanie. Jako, że pobranie i przechowywanie krwi pępowinowej nierzadko budzi wątpliwości, a sam zabieg ma zarówno zwolenników, jak i przeciwników, poniżej prezentujemy kilka najczęściej zadawanych pytań i udzielonych na nie odpowiedzi.

• Czy pobranie krwi pępowinowej jest możliwe przy późnym odpępnieniu?

TAK. Nie ma przeszkód, aby pobrać krew pępowinową, decydując się na późne odpępnienie. Nie uniemożliwia ono bankowania, a ilość pobranej krwi jest wystarczająca do zastosowania klinicznego. Samo pobranie nie wpływa też na przebieg porodu ani nie zabiera niczego nowo narodzonemu dziecku.

W Polsce pępowinę odcina się zaraz po ustaniu jej tętnienia, lecz jeśli rodzice chcą wykonać tę czynność później (nawet 5 minut po porodzie), powinni ustalić to z położną i lekarzem. Szybkie odcięcie pępowiny bywa natomiast konieczne, gdy istnieje zagrożenie życia dziecka i zachodzi konieczność przeprowadzenia u niego zabiegów resuscytacyjnych bądź innych neonatologicznych.

• Czy krwi pępowinowej wystarczy do leczenia dorosłego człowieka?

Na to pytanie trudno odpowiedzieć, ponieważ nigdy nie wiadomo, jaka ilość komórek macierzystych zostanie pobrana podczas porodu. Przeciętna porcja krwi to około 80 ml z zawartością miliarda komórek. Biorcy, bez względu na rodzaj schorzenia (hematologiczne lub onkologiczne), podaje się około 25 milionów komórek na kilogram masy ciała. Nie powinien mieć on zatem wagi większej niż 50 kg. Dorosły człowiek bywa cięższy, ale i to nie stanowi przeszkody, ponieważ obecnie takie ograniczenia można obejść – do komórek z krwi pępowinowej dobiera się komórki pobrane z krwi obwodowej lub szpiku.

W dniu 17 kwietnia 2023 r. Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła produkt Gamida Cell „Omisirge”. Jest to pierwsze dopuszczenie rynkowe przez FDA namnożonych w laboratorium komórek krwiotwórczych z krwi pępowinowej. Więcej o namnażaniu komórek macierzystych z krwi pępowinowej przeczytasz w artykule na blogu. 

• Czy krew pępowinową można użyć przy przeszczepieniu osoby, od której została pobrana?

TAK. Komórki macierzyste z krwi pępowinowej może wykorzystać dziecko, od którego została pobrana podczas porodu – mówimy wtedy o przeszczepieniu autologicznym. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa z krwi pępowinowej poza dzieckiem (dawcą komórek) może skorzystać biologiczne rodzeństwo i rodzice.

Nie jest to jedyna metoda transplantacji, ponieważ często przeszczepia się komórki od niespokrewnionego dawcy i mówimy wtedy o transplantacji allogenicznej.

Krew pępowinowa jak każdy lek stosowana jest zgodnie ze wskazaniami konkretnych schorzeń. W jednych przypadkach lepiej sprawdzą się własne komórki (np. w białaczce szpikowej o podłożu środowiskowym), a w chorobach o podłożu genetycznym lepiej się sprawdzą komórki od innego dawcy (najczęściej rodzeństwa ze względu na zgodność tkankową).  Lista 80 chorób w których można wykorzystać do leczenia w ramach standardowej terapii refundowanej przez NFZ znajdziesz tutaj.

Pomimo ponad 50 lat badań nad komórkami macierzystymi z krwi pępowinowej nadal nie znamy ich pełnego potencjału, dlatego stale ponad 100 zespołów medycznych z całego świata prowadzi badania nad zastosowaniem ich w nowych jednostkach chorobowych. W 2017 r. opublikowano wyniki I fazy badań wykorzystania własnych komórek zabezpieczonych podczas porodu w mózgowym porażeniu dziecięcym i w spektrum autyzmu. Już w 2019 uruchomiono w Lublinie program podań własnej krwi pępowinowej w neurologii dziecięcej.

• Czy krew pępowinowa się przyda? Czy ktoś jej faktycznie używa?

TAK. W Polsce pobrania krwi pępowinowej nie cieszą się taką popularnością, jak w innych miejscach na świecie. Może to wynikać z braku świadomości rodziców na temat możliwości wykorzystania komórek macierzystych. Nie zmienia to faktu, iż krwią pępowinową i zawartymi w niej komórkami macierzystymi można leczyć ponad 80 chorób, co z sukcesem wykorzystuje się na całym świecie. W Stanach Zjednoczonych liczba przeszczepów z krwi pępowinowej przekroczyła liczbę transplantacji komórek pobranych ze szpiku kostnego.

• Czy to jest drogie?

Miesięczny koszt bankowania krwi pępowinowej to zaledwie kilkadziesiąt złotych. Cenę można porównać do paczki pieluch jednorazowych dla dziecka. Obecnie istnieje także możliwość abonamentowego systemu płatności, co jest dużym ułatwieniem dla rodziców.